Ahşap işlerinden iplik işlerine, hasır işlerinden sabun işlerine kadar geniş bir yelpazeye sahip olan Hatay, el sanatları bakımından zengin bir geçmişe sahiptir. Hatay’da geçmişten günümüze yaygın olarak yapılan ve halen devam eden belli başlı el sanatları şunlardır:

Ahşap Oyma; malzeme üzerine yapılan bir çizimin özel kesici aletlerle istenmeyen yerlerinin yontulması ile elde edilmesi sanatıdır. Ahşap oyma işinde derin oyma (sandık üzeri, koltuk işlemesi, vb.), keserek oyma (tuğra, sandalye sırtı gibi) ve üç boyutlu oyma (heykel, kaşık, müzik aleti gibi yontular) teknikleri kullanılır.

Hammadde olarak yüzey kavak, kontrplak, yakma aleti olarak da havya kullanılmaktadır. Çalışılacak konu belirlendikten sonra kontrplak üzerinde çizim yapılır ve çizim bitirildikten sonra yakma işlemine geçilir. Konu olarak genellikle Hatay’ın eski görünümlerinden ve kültürel zenginliklerinden esinlenilerek değişik boylarda ve ihtiyaca göre eserler yapılmaktadır.

Anadolu’daki bitkisel örücülük kapsamına giren Sini örücülüğünün geçmişi, Cumhuriyet dönemi öncesine dayanır. Bitkisel sini örücülüğü, bir diğer adı Buğday sapı örücülüğü olan ve yörede genellikle “tıbayka, tıbak, cimem” adıyla bilinen bu el sanatı Hatay’ın bazı ilçe ve köylerinde yapılmaya devam edilmektedir. Üzerinde yemek sahanlarını taşımaya yarayan, sofra işini gören bakır veya pirinçten “büyük tepsi” diye tanımlanabilen sini; hammaddesi buğday, çavdar sapı, rafya ve saz olmak üzere yorucu el emeği gerektiren bir el sanatı ürünümüzdür. Bugün kullanım alanı genişlemiş olan siniler, daha çok dekoratif amaçlı hediyelik süs eşya olarak duvar panolarında yer bulmakta, küçük çantalar, kalemlik, meyve ve sebzelik olarak kullanılmakla beraber, değişik formlarda (desen ve renklerde) karşımıza çıkabilmektedir.

Ebru, kitreyle yoğunlaştırılmış su üstünde, özel hazırlanmış boyalarla oluşturulan desenleri kağıt üzerine geçirilmesi yoluyla yapılan bir süsleme sanatıdır. Fırça ve boyaları özeldir. Sanatçı ebru sanatını kağıt dışında seramik, taş, deniz kabuğu, ipek kumaş üzerine uygulamaktadır.

Folklorik ya da bez bebek, çeşitli aşamalardan geçirilerek yapılan ve yoğun el emeği gerektiren, değişik türleri olan, yapımında ise toprak (çamur), çatal ağaç, mısır koçanı, tebeşir kayası, bez, çeşitli kumaş parçaları, alçı, ip vb. malzemelerin kullanıldığı ve yapıldığı yörenin giyim kuşam kültürünü de yansıtan minyatür bir oyuncak ve aynı zamanda hediyelik bir eşyadır.

Heykel; taş, tunç, bakır, kil, alçı, ağaç, fildişi vb. gibi maddelerden kalıba dökülerek, yontularak ya da yoğrulup pişirilerek yapılan insan, hayvan vb. biçimlerini yansıtan sanat yapıtıdır. Özellikle Anadolu Medeniyetlerini kaynak alarak yontma tekniğiyle değişik yortular yapmaktadır. Bunlar arasında Hatay Müzesinde bulunan yortular da bulunmaktadır. Özellikle kendi atölyesinde kendine özgü tekniği kullanarak yaptığı birçok eser mevcut olup gerek ulusal gerek uluslar arası basında bir çok çalışması yer almaktadır.  Takı tasarımı ise;altın,gümüş,platingibi değerli madenler iledeğerli taşve yarı değerli taşları işleyerek takı üretme işi olup ayrıca heykelin üzerine kurgu, özgür tasarım ve uygulanan belli yöntemlerle çeşitli desenlerin yapılması işidir. 

Halk arasında pişmiş toprak esaslı malzeme olarak bilinen seramik, kayaların dış etkiler sebebiyle parçalanmasıyla oluşan kil, kaolen ve benzeri maddelerin yoğrulup yüksek sıcaklıkta pişirilmesiyle elde edilir. Seramik, bazen basit bir çömlek, bazen sarımsı beyaz bir porselen tabak, fincan, bazen bir süs eşyası, bazen evlerin çatılarını kaplayan kiremitler, duvarları oluşturan bağlar olarak yaşamın içindedir.

 İğne Oyacılığı, demse ve çapa (anchor) ipliklerinden, önce tığ ile başlanan daha sonra iğne ile devam edilerek ve belli bir teknikle düğüm oluşturularak çeşitli model ve figürlerin yapıldığı bir el işidir. İşlenecek her model için farklı sayıda ilmik atılır. İşlenen ürünler daha çok yatak örtüsü, masa örtüsü, sehpa örtüsü şeklinde değerlendirilmektedir. Yapılan ürünler içerisinde genellikle kelebek, çilek, şimen, sineklik, Türkan Şoray Kirpiği, badem modelleri gibi çeşitler yer alır.

İpek, ipekböceği larvalarının koza örmek için salgıladıkları, parlak ve çok ince bir teldir. Bu teller bir araya getirilerek ipek iplikleri elde edilir. İpek, kolay boyanabilen, yumuşak ve dayanıklı bir ip olması nedeniyle tarih boyunca çok kıymetli bir dokuma ham maddesi olmuştur. Üretimle ilgili aşamalar; dut ağacının yetiştirilmesi, ipekböceği tohumu ve yaş koza üretimi ve kozadan iplik çekilmesidir. Kozadan çekilen iplik çözgüye gönderilerek kumaş ipliği elde edilir. Kumaş iplikler daha sonra tezgaha getirilerek elde edilmek istenen ürünün (gömlek, şal, fular, şalvar vb.) kumaşı dokumaya başlanır. İpek Dokuma ise; ham maddesi koza olan ipekten iplik elde edildikten sonra uygun masuralara çekilir. Daha sonra çözgüye verilen iplikler tezgâha yerleştirilerek tahara işlemine geçilir. Taharadan sonra gerilir ve dokuma işlemine başlanır. Dokumadan gömlek, şal, masa örtüsü, fular vb. ürünler elde edilir.

İpek Ürünlerinden Defne Tasarımı İşleri

             İpek-Defne tasarımı; defne yaprağı meyvesi, ipek kozası ve geleneksel yollarla elde edilen ipek ipliklerden kumaşlarla kırlentler, şimen tabloları, örtüler, panolar, çiçekler, aksesuarlar, tokalar, tepsiler, sepetler vb. eşyaların yapılması işidir.

Hatay’da yaygın olan İpek Kozasının değişik şekillerde makasla kesilerek bu kozadan pano, gelin buketi, nikah şekeri, yaka iğnesi, masa çiçeği vb. hediyelik eşyalar yapılması işidir

Kaligrafi ve Hat Sanatı

            Kaligrafi, süsleyerek güzel yazı yazma sanatıdır. Çin’de başlamıştır. Latince “Kallos” ve “Graphos” yani “güzel” ve “yazı” anlamına gelmektedir. Latin hattı olarak adlandıran da var. Hat sanatı ise Arap alfabesiyle belli oran ve kriterlere dayalı güzel yazı tekniğidir.

            Yazı sistemleri ve yazı öğeleri kullanılarak geliştirilen, sıklıkla dekoratif amaçla kullanılan birgörsel sanattürüdür. Bu sanatla uğraşanlarahattatveyakaligraf denir.

            Farklı yazı sistemlerinde farklı şekillerde, farklı coğrafyalarda ortaya çıkmış olan kaligrafi, özellikle matbaa öncesinde büyük önem arz etmiştir.

Çalgı Yapımcılığı (davul, keman, ney ve mey yapımı)

Çalgı yapımcılığı, yörelere göre çeşitlilik gösteren geleneksel müziğe eşlik eden çalgıların yapım bilgisini ve bunlar etrafında oluşan gelenekleri kapsar.

Anadolu’da kullanılan çalgıların tarihsel kökenleri birbirlerinden farklılık gösterir. Arkeolojik buluntular Anadolu’da yaşamış Sümerler, Asurlar ve Hititlerin çalgılarının bugün kullanılan çalgılarla benzerliklerini ortaya koymuştur. Bununla birlikte örneğin bağlama Orta Asya kökenli kopuzla benzerlik göstermektedir.

Geleneksel müziğin çalgıları; telli, nefesli ve vurmalı çalgılar olmak üzere üç ana grupta toplanır. Telli çalgılar da kemençe, kabak kemane ve keman gibi yaylı telli çalgılar ile bağlama ailesi, ud, tar, kanun gibi tezeneli/mızraplı telli çalgılar olmak üzere ikiye ayrılır. Nefesli çalgıların yaygın olarak bilinenleri; zurna, çifte, mey, kaval, sipsi, tulum ve akordeondur. Vurmalı çalgılar arasında ise geleneksel müziğin icrasında en çok kullanılanları davul, dümbelek, def, zil ve kaşıktır.

Çalgıların yapımında genellikle yakın çevreden rahatlıkla bulunabilen ahşap, deri gibi doğal malzemelerden yararlanılır. Örneğin Anadolu’nun yaygın olarak kullanılan sazlarından olan bağlama ve zurnanın yapımında dut, ardıç, kestane, ceviz, gürgen, erik, kayısı, şimşir gibi ağaçlar kullanılır. Uygun olan ağaçlar kullanılsa bile saza niteliğini kazandıran şey yapım bilgisi yani ustalıktır. İyi ses veren bir sazın yapımı için kullanılacak ağacın seçimi, ağacın kesim ve işlenmesine ilişkin bilgi, usta çırak ilişkisi içinde nesilden nesile aktarılarak günümüze ulaşmıştır.

Davul, insanlığın başlangıcından bu yana haberleşmede, dinsel törenlerde, dans ederken, düğünler de çeşitli eğlenceler de savaşlarda kullanılan aynı zamanda da duygu ve düşünceleri de ifade eden bir çalgıdır. İlk çağlardaki aşiret, oymak kavgalarında kahramanlık duygularını artıran, intikam arzusunu harekete geçiren bir duygu yoludur. Basit yapısı, doğada kolaylıkla bulunabilecek malzemesi itibarı ile bütün kültürlerde yerini değişik boyut ve görünümlerde almıştır. Asma davul; silindir haline getirilmiş ağacın her iki yüzüne ip yardımı ile geçirilen hayvan derisinden ibaret olup ağaç iki tane araçla çalınan bir çalgıdır.

Keman Yapımı

                     Yaylı sazlardan biri olan keman dört telli bir çalgıdır. Kemanın yanlık, sap ve arka kapak kısmı akçaağaç, üst kapağı ise ladin ağacından yapılır. Ağaçların doğal kurutma yöntemi ile kurutulmuş olması önemlidir. Kemanın kapakları yekpare veya çift parçadan yapılabilir.

         Kemanda istenilen bir model veya form ölçülerini kullanan luthier (yapımcı) kalıp hazırladıktan sonra kenarına yanlıkları ısı yardımıyla şekillendirip sadece 6 adet takoz parçaları tutkalla tutturulur.

          Sap yapımı ve sapın ses kutusuna takılması ayrıca tuşenin işlenmesi çalıcının ilk dikkatini çeken özelliklerden biri olup bundan sonra cilalama işi yapılır. Viyola-Çello(viyolonsel)-Kontrbas, keman gibi bu ailenin diğer üyelerini oluşturur.

Ney Yapımı

             Ney, sulak alanlarda, farklı boylarda yetişen Kargı adı verilen budaklı bir kamış bitkisinden yapılan ve kökleri Sümerlere kadar uzanan, üflemeli sazlar içinde yer alan bir çalgıdır.

Dünyada Nil kıyıları dışında en kaliteli kamışların yetiştiği bölge Hatay’ın Samandağ ilçesi Asi Nehri kıyılarıdır. En iyi kamışların yetişmesi açısından çok uygun bir iklime sahip olan bölge, Ney çalgı aletinde hem ses kalitesinin yüksekliği hem düzgünlüğü hem de çap açısından kuvvetli olmasını sağladığı için tercih edilmektedir.

Mey Yapımı

            Mey, bir gövde ve ağız tarafına takılan ses çıkarıcı yassı kamış ağızlık ile 280-300 milimetre uzunluğunda ve 20-22 milimetre çapında üflemeli bir çalgı olup genellikle gürgen veya ceviz ağacından yapılır. Sesi mat ve hafiftir, sesi zayıf olduğu için daha çok kapalı mekanlarda ve oda toplantılarında icra edilir. Kamış üzerindeki kıskaç sayesinde ses inceltilip kalınlaştırılabilir. Özel bir yöntemle yassılaştırılan kamış, kıskaç ve gövdeden meydana gelir. Kıskacın kamış üzerinde aşağı veya yukarı doğru itilmesiyle yaklaşık bir perdelik ses değişimi yapılabilmekte ve bu özelliği ile çalgı gruplarına hemen uyum sağlayabilmektedir.

Kilim Dokuma İşleri

Anadolu halk sanatlarının en eski mesleklerinden biri de dokumacılıktır. İpliğin eğrilmesi ve boyanmasından başlayıp, çeşitli dokuma teknikleri kullanılarak renkler, motifler arasında uyum ve biçim bütünlüğü olan bir kilimin oluşturulması uzun geçmişe dayanan bir birikim gerektirir.

Dokumacılık, ipliğin kumaş haline getirilip bu iplerden halı, kilim, eldiven vb. şeyler üretilmesidir. Dokuma işlemleri el ya da makine ile yapılır.

Minyatür Heykel İşleri

           Genellikle yörede bulunan çam kozalaklarından, çeşitli ağaç dallarından ve taşların küçük olanlarından seçilen malzemelerle yontma, kesme, törpüleme ve yapıştırma tekniği uygulanarak ufak boyutlarda evler, heykeller, hayvan figürleri yapılması işidir.

Mozaik Yapım İşleri

Bir yüzey üzerinde birbirinden farklı, üç boyutlu parçaların yan yana getirilerek resim oluşturma tekniğine ve ortaya çıkan esere mozaik denir. İlk olarak beş bin yıl önce Sümerler tarafından ev duvarlarına batırdıkları çömlek parçalarıyla yapılan bu tekniğin günümüzde iki biçimi uygulanmaktadır: Genelde çimentodan oluşan zemin malzeme üzerine parçacıkları batırmak. Tutkalla yapıştırılmış parçaların aralarına sıva döşemek. Parçacık olarak ise seramikten metale, ahşaptan cama kadar çok çeşitte, şekilde ve büyüklükte malzeme bir arada kullanılabilmektedir.

Sedef-Mozaik- Ahşap İşçiliği

              Ağaçlardan elde edilen tahtalar hızar yardımıyla 30 cm.lik parçalar halinde kesilir. Kesilen bu tahta parçaları daha sonra 2-3 mm inceliğinde istenilen şekillerde bir daha kesilir. Kesilen bu küçük parçacıklar yapılacak ürünün( tavla, satranç, okey, sehpa, sandık vb.) üzerine preslenir. Ürünler preslendikten sonra son aşama olan zımparalama ve vernikleme işlemi yapılır.